ARREST 2003
ARREST 2003.
ARREST VAKALARDA MÜDAHALE ETKINLIGI (ANKARA, 2003)
Vaka Kontrol Çalismasi
Ahmet Haki Türkdemir, Gökhan Girgin, Altug Aysun
ANKARA 112 ACIL SAGLIK HIZMETLERI Il Ambulans Servisi
AMAÇ: Hastane öncesi acil saglik hizmetlerinde yapilan müdahalelerin etkinligini belirlemek ve buna uygun hizmet içi egitimleri planlamak amaçlanmistir.
YÖNTEM: 2003 yili içinde Ankara 112 Acil Saglik Hizmetlerine 24.820 basvuru için görevlendirme yapilmis, bu vakalardan 521’i istasyonlar tarafindan arrest tanisi almistir. Arrest tanisi alan vakalar rutin CPR uygulayip-uygulamamalarina göre iki gruba ayrilarak ölüm oranlari ki-kare testi ve sonuçlari Mantel-Haentzel Odds Ratio ile karsilastirilmistir.
BULGULAR
BULGULAR: Bu vakalardan CPR uygulanan 420’sinden 269’u geri dönerken, CPR disi yöntemler uygulanan 101 vakadan 39’u EX olmadan hastaneye ulastirilabilmistir.
CPR uygulamasi yapilan arrest vakalarda toplam geri dönme orani % 64 olarak saptanmistir. Bu oran bir çok anestezi ve kalp-damar cerrahisi klinigi verisinden çok daha yüksek bir orandir.
Tablo 1 Arrest Olan Vakalarda CPR Uygulamasi ile Ölüm Durumlari
Uygulama | Yasayan | Ölen | Toplam | Dönme Orani (%) |
CPR | 269 | 151 | 420 | 64,0 |
Diger | 39 | 62 | 101 | 38,6 |
Toplam | 308 | 213 | 521 | 59,1 |
Ki-kare:21,792, p=0,000, OR:2,832 (%95 CI 1,810-4,430)
Tablo 2 CPR Uygulamasi Etkinligi
Uygulama | Yasayan | Ölen | Toplam | % |
CPR+Diger | 200 | 93 | 293 | 68,3 |
CPR | 69 | 58 | 127 | 54,3 |
Toplam | 269 | 151 | 420 | 64,0 |
Ki-kare:7,465, p=0,008, OR:1,808 (%95 CI 1,179-2,771)
CPR uygulanan vakalarin %69,8’ine ek baska bir yöntem daha uygulanmistir. Bu vakalarda hayatta kalma orani % 68,3 olurken, tek basina CPR uygulanan vakalarda hayatta kalma orani % 54,3’de kalmistir. Bu fark istatistik olarak anlamli bulunmustur.
Özellikle kadinlarda CPR’a ek olarak yapilan ek müdahaleler hayatta kalmayi 2,412 kat daha fazla etkilemektedir (Erkeklerde 1,675 kat). Yas gruplarina göre bakildiginda CPR uygulamasi 25-29 yas grubunda (OR: 11,250) ve 50-54 yas grubunda (OR: 8,444) etkin olarak gerçeklestirilebildigi belirlenmistir. Diger yas gruplarinda anlamli bir farklilik saptanamamistir.
Buna karsilik CPR+diger müdahalelerin en çok 55-59 yas grubunda etkin oldugu görülmektedir (OR: 4,190)
Ilkbahar aylarinda ve saat 04-08 arasinda yapilan müdahalelerde basarili olma orani artmaktadir.
CPR uygulamasi sayica en çok Kardiyo-Vasküler hastalik grubunda uygulanmis ve en etkili oldugu grup da bu grup olmustur (OR: 6,398), ikinci sirada travmalar gelmektedir (OR: 2,500).
Tablo 3 CPR uygulamasinin basarili oldugu hastalik Grubu
KVS Hastaliklar | Yasayan | Ölen | Toplam | % |
CPR | 223 | 61 | 284 | 78,5 |
Diger | 32 | 56 | 88 | 36,4 |
Toplam | 255 | 117 | 372 | 68,5 |
Istasyonun vaka yerine uzakligi ile resüstasyon basarisi anlamli derecede düsmektedir.
Tablo 4 Resüsteasyon etkinliginin Istasyonun Vakaya Olan uzakligi ile baglantisi
Risk OranƯ | Value | 95% Confidence Interval | ||
Olay Yerinin Istasyona Uzakligi | Lower | Upper | ||
5 km alti | OR | 3,472 | 1,274 | 9,466 |
5-10 km | OR | 3,864 | 1,770 | 8,438 |
10-20 km | OR | 3,516 | 0,902 | 13,716 |
20-30 km | OR | 2,833 | 0,349 | 23,014 |
30-50 km | OR | 5,500 | 0,282 | 107,151 |
50-100 km | OR |
|
|
|
100 km üzeri | OR |
|
|
|
Özellikle uzun mesafelerde Arrest vakalarda müdahalede CPR’a ek müdahale geregi basari oranini arttirmaktadir.
Tablo 5 Ek Müdahalelerin etkinligi
Risk Estimate | Value | 95% Confidence Interval | ||
Olay Yerinin Istasyona Uzakligi | Lower | Upper | ||
5 km alti | OR | 0,853 | 0,443 | 1,643 |
5-10 km | OR | 2,495 | 1,119 | 5,564 |
10-20 km | OR | 1,378 | 0,246 | 7,708 |
20-30 km | OR | 9,333 | 0,624 | 139,575 |
30-50 km | OR | 0,955 | 0,871 | 1,046 |
50-100 km | OR | , |
|
|
100 km üzeri | OR | , |
|
|
Olay yerine ulasma süresi arttikça resüstasyon basarisi ciddi biçimde degismezken, olay yerinde geçirilen süre arttikça basari orani hizla düsmektedir. Olay yerinde geçen süre 10 dk üzerine çiktiginda resüstasyon basarisiz kalmaktadir.
Tablo 6 ulasma ve Olay Yerinde Geçirilen Sürelerin CPR etkinligi Üzerine Olan Etkileri
Risk Estimate |
| Value | 95% Confidence Interval | |
Ulasma Süresi | Lower | Upper | ||
5 dk alti | OR | 2,387 | 1,100 | 5,183 |
5-10 dk arasi | OR | 2,512 | 1,290 | 4,893 |
10 dk üzeri | OR | 3,391 | 1,129 | 10,186 |
Risk Estimate |
| Value | 95% Confidence Interval | |
Olay Yeri Süresi | Lower | Upper | ||
5 dk alti | OR | 30,122 | 9,393 | 96,595 |
5-10 dk arasi | OR | 7,583 | 2,750 | 20,915 |
10 dk üzeri | OR | 0,826 | 0,434 | 1,569 |
Olay yerine ulasma süresi 5-10 dk arasinda oldugunda mutlaka ek müdahale geregi ortaya çikmaktadir. Olay yerinde geçirilen süre arttiginda ise yine tek basina CPR uygulamasi yetersiz kalmaktadir.
Tablo 7 ulasma ve Olay Yerinde Geçirilen Sürelerin CPR+Müdahale etkinligi Üzerine Olan Etkileri
Risk Estimate |
| Value | 95% Confidence Interval | |
Ulasma Süresi | Lower | Upper | ||
5 dk alti | OR | 1,346 | 0,676 | 2,679 |
5-10 dk arasi | OR | 2,122 | 1,123 | 4,009 |
10 dk üzeri | OR | 1,600 | 0,510 | 5,016 |
Risk Estimate |
| Value | 95% Confidence Interval | |
Olay Yeri Süresi | Lower | Upper | ||
5 dk alti | OR | 1,882 | 0,396 | 8,959 |
5-10 dk arasi | OR | 2,761 | 0,914 | 8,339 |

SONUCLAR
Acil saglik hizmetlerinde karsilasilan arrest vakalarinda zamaninda ve etkin biçimde uygulanan resüstasyona cevap oranlari oldukça yüksek olmakla birlikte, basari oranlarini etkileyen bir çok degisken bulunmaktadir.
1. Bunlarin basinda ulasma süresi ve mesafesi her ne olursa olsun mutlaka CPR denenmelidir.
2. 112 sistemi içinde CPR’a ek müdahale geregi hizla gözden geçirilmeli ve tüm vakalarda degerlendirilmelidir.
3. Komuta merkezi tarafindan EX tanisi konulmamali, istasyonlar tarafindan da mutlaka Sahada Ölüm Kriterleri (Solunum, dolasim, Pupil Refleksleri, Genel Beden Muayenesi ve EKG’de 5 sn’lik düz çizgi) yerine getirilmeden vakalar EX olarak kabul edilmemelidir.
4. Olay yerinde müdahale süresi 10 dk’yi asan vakalarda resüstasyon geregi yeniden gözden geçirilmelidir.
5. Orta yas gruplarinda oldukça basarili olunmakla birlikte bebek ve çocukluk döneminde uygulanacak olan resüstasyon prosedürleri gözden geçirilmeli ve bu konudaki egitimlere agirlik verilmelidir.