ASILSIZ ARAMALAR

KOMUTA MERKEZİNİN VAKA DIŞI ARAMALARIN DAĞILIMI (Ankara, Mart 2005)

Ahmet Haki Türkdemir, Altuğ Aysun

Ankara 112 Acil Sağlık Hizmetleri İl Ambulans Servisi

AMAÇ: Vaka dışı komuta merkezi aramalarının gerekçelerini izlemeye alarak, acil dışı olan aramaların sıklığını ve gerekçelerini belirlemektir.

Bir ay boyunca Danışman Hekimlere yapılan 4066 başvurunun 394’ü için (%9,7) herhangi bir görevlendirme yapılmamıştır. Bu başvurulardan %71,1’inin danışma amaçlı olduğu ve bilgilendirme amaçlı olduğu anlaşılmıştır. Başvuruların %7,1’i acil çağrı olmasına rağmen ambulans çıkışı yapılamamış, %5,3’ü acil olmayan durum olarak değerlendirilmiş, %2,5’u sadece nakil amaçlı ve %5,8’inin asılsız olduğu belirlenmiştir. Geri kalan %8,2 arama ise başka amaçlarla, sıklıkla bilgilendirme amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Tanımlar	Sayı	%
Danışma	280	71,1
Acil	28	7,1
Acil Değil	21	5,3
Asılsız	23	5,8
Bilgi amaçlı	2	0,5
Diğer	22	5,6
Gereksiz	5	1,3
Kaza	1	0,3
Nakil	10	2,5
Yetersiz	2	0,5
TOPLAM	394	100,0

Tanımlar	Sayı	%
DANIŞMA	280	71,1
ACİL END. YOK.	12	3,0
AMBULANS GÖREVLENDİRİLMEDİ.	9	2,3
NAKİL AMAÇLI	8	2,0
KENDİ İMKANLARI İLE NAKİL	5	1,3
BÖLGEDE AMBULANS YOK	16	4,1
İPTAL	4	1,0
BAŞKA ARAÇLA NAKİL	2	0,5
FAZLA AÇILDI.	4	1,0
İSTEMDEN VAZGEÇİLDİ	4	1,0
TEKRAR ARAYACAK	4	1,0
MÜKERRER ARAMA	3	0,8
KONVERSİYON	5	1,3
ASILSIZ İHBAR	3	0,8
MUAYENE AMAÇLI AMBULANS İSTEDİLER	2	0,5
GÖREVLENDİRME YAPILMADI	2	0,5
155 E BİLDİRİLDİ	2	0,5
İSTASYON ADRES İÇİN ARADI	1	0,3
HASARLI KAZA	1	0,3
BİLGİ YETERSİZ	1	0,3
ADRES SORUNU	1	0,3
TAMİR İÇİN ZERE GİDİLDİ.	1	0,3
YARALI YOK	1	0,3
VAKA VERİLMEDİ	1	0,3
DİĞER	22	5,6
Toplam	394	100,0

Acil dışı aramaların yoğunlaştığı saat dilimleri 01-05 arasında olduğu, gün içinde danışman hekimlerin karşılaştıkları vaka aramalarının %10’unun başka amaçlarla gerçekleştiği belirlenmiştir.

Saatler	Aramaların %'si
0	6,9
1	16,3
2	20,0
3	17,5
4	18,5
5	7,9
6	6,3
7	11,0
8	10,4
9	13,0
10	13,8
11	15,2
12	10,5
13	14,0
14	13,6
15	13,4
16	12,8
17	11,0
18	12,2
19	8,2
20	10,9
21	11,8
22	12,7
23	15,6
Toplam	12,5

Ay boyunca vaka dışı aramaların danışman hekimlerin tavrından önemli ölçüde etkilendiği izlenmektedir. Bazı günlerde vaka dışı bağlanan telefon oranı %6,3’e kadar düşerken bazı günlerde %20’ye kadar çıktığı izlenmektedir. Ay ortalaması %12,5’dir.

İlginç olarak aynı telefondan acil dışında aramaların birden fazla olmadığı görülmektedir. Semtlere göre bakıldığında amaç dışı aramaların Keçiören, Yenimahalle ve perifer ilçelerden gerçekleştiği görülmektedir.

Çağrı karşılama elemanları içinden vaka dışı aramaları bağlama oranları kişiden kişiye değişmekte; bağlanan telefonların %7,4’ü vaka dışı olanlar olduğu gibi, hiç vaka dışı bağlama yapmayan elemanların da olduğu belirlenmiştir. Çağrı karşılama elemanlarının vaka seçim kriterlerinin belirlenmesi ve standartlaştırılması son derece önemlidir.

Ambulans görevlendirilmesi yapılmayan vakaların %34,2’si psikiyatrik, %15,2’sinin nörolojik, %12,7’sinin enfeksiyon, %10,1’inin gastro-intestinal rahatsızlıklara bağlı olduğu danışman hekimlerce belirtilmiştir.

Komuta merkezinin acil vaka dışı aranması, danışman hekimlerin gereksiz yere meşgul edilmeleri 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin en önemli sorunlarından biridir. Bu nedenle acil vaka dışı aramaların nedenlerinin saptanması da son derece önemli ve gerekli bir işlemdir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre danışman hekimlerin büyük oranda sağlık danışması amacıyla arandıkları ortaya çıkmıştır. İkinci sırada ise nakil talepleri gelmektedir. Bu iki çağrı türünün kontrol altına alınmasında:

1. Sağlık danışma hattının oluşturularak, bu tür çağrıların sadece bu işle uğraşan bir danışman hekime yönlendirilmesi,
2. Sadece nakil taleplerini karşılamak amacıyla, acil çağrıların dışında Nakil Ambulans sisteminin de 112 sistemine eklenmesi gereksiz çağrıları önemli ölçüde azaltacağı düşünülmektedir.