AILE PLANLAMASI KULLANMA NEDENLERI
AILE PLANLAMASI
DOĞANTEPE SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİ KADINLARININ AİLE PLANLAMASI KULLANMA NEDENLERİNİN KİŞİSEL DEĞİŞKENLERDEN ETKİLENME DURUMU
TÜRKDEMİR, Ahmet Haki (Hekim), AKIN Süreyya (Hemşire)
Doğantepe Sağlık Ocağı, Altındağ, ANKARA
AMAÇ:
Yapılan bu araştırma ile Doğantepe Sağlık Ocağı bölgesinde yaşayan kadınların cinsel alışkanlıklarının saptanması ve bu sayede bölge için uygun olan aile planlaması yönteminin belirlenmesi, risk içeren cinsel yaşam bilgilerinin edinilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEM:
Literatürden elde edilen bilgiler ışığında bir anket oluşturulmuş, bu bilgiler ışığında ile risk gruplarının belirlenmesine yönelik tanımlayıcı bir çalışma olarak planlanmıştır. Elde edilen veriler ki-kare ve çoklu varyasyon analizi (Tukey, Tamtane ya da Dunnet t Testi) ile test edilmiştir.
BULGULAR
Araştırmada 26 Kasım-26 Aralık 2002 tarihleri arasında, aile planlaması hizmetleri için başvuran 109 sağlıklı kişiye ulaşılarak verileri değerlendirmeye alınmıştır.
Anket uygulanan kadınların yaş ortalaması 27,5±7,3 yıl, aynı adreste ikamet etme süre ortalaması 70,2±68,3 ay, aylık toplam gelir 291,6±189,7 milyon TL, boy ortalaması 160,8±4,7 cm, ağırlık 63,3±13,0 kg, vücut kitle indeksi (VKİ) 23,9±4,2 kg/cm2 olarak saptanmıştır.
Kullandığı Doğum Kontrol Yöntemine göre; Aynı Adreste İkamet Süresi (Yıl), Çalışma Durumu, Medeni Durum, Son Bitirdiği Okul-Sınıf, Sosyal Güvenlik Kuruluşu, Yaş Grubu, Cinsel Yaşama Başlama Yaşı, İlk Gebelik Yaş Grubu, İlk Adet Yaş Grubu, Geçirdiği Ameliyat ve Hastalıklar, Sürekli Kullandığı İlaçlar ve Dozları, Cinsel İlişkide Bulunma, Yaşam Boyunca Eş Sayısı, Eşinin Eş Sayısı, Cinsel İlişki Şekli, Eşinin Genital Hastalığı, Eşinin Sünnet Olma Durumu, Sigara İçme Durumu, Adetler Arası Süre (Gün), Adet Süresi (Gün), Değiştirilen Ped Sayısı, Toplam Gebelik Sayısı, Canlı Doğum Sayısı, Ölen Çocuk Sayısı, Düşük Sayısı, Kürtaj Sayısı, Yaşayan Çocuk Sayısı, Toplam Emzirme Süresi (Ay), Çocuk Başına Emme Süresi (Ay), Cinsel Bölge Yakınma Durumu, Cinsel Hastalık Durumu, Meme Hastalık Durumu gibi 32 değişken ile ilişkisi regresyon analizi ile incelendiğinde medeni durum ve daha önce kullanılan aile planlaması yöntemi ile ilişkili olduğu görülmüştür.
Buna göre resmi nikahı olmayan kadınların hiçbir doğum kontrol yöntemi uygulamadıkları ve daha önce hormonal yöntemler kullanan kadınların bugün kullandıkları aile planlaması yöntemini anlamlı derecede değiştirdikleri saptanmaktadır.
Eşi bulunan kadınlar resmi nikahlı olanların düzenli olarak aile planlaması yöntemi kullanmakta, resmi nikahı olmayan kadınların güvenilir bir yöntem uygulamadıkları anlaşılmaktadır.
Tablo 1 Bugün Kullanılan Aile Planlaması Yöntemi ile Medeni Durum İlişkisi
| Bugün Kullanılan Aile Planlaması Yöntemi | Medeni Durum (Sütun %) | Toplam | ||||
| Resmi Nikahlı | Diğer* | |||||
| Sayı | % | Sayı | % | Sayı | % | |
| Kullanmıyor* | 13 | 12 | 3* | 75 | 16 | 15 |
| Mekanik Yöntemler (Kond.+RİA+TL) | 79 | 75 | 1 | 25 | 80 | 73 |
| Hormonal Yöntemler (OK, vd) | 13 | 12 | 13 | 12 | ||
| Toplam | 105 | 100 | 4 | 100 | 109 | 100 |
| P=0,002 (* işareti diğerlerinden farklı olanı göstermektedir.) | ||||||
Daha önce aile planlaması olarak hormonal yöntemler kullanan kadınların anlamlı derecede bu uygulamalarını değiştirdikleri anlaşılmaktadır.
Tablo 2 Bugün Kullanılan Aile Planlaması Yöntemi ile Daha Önce Kullanılan Aile Planlaması Yöntemi İlişkisi
| Bugün Kullanılan Aile Planlaması Yöntemi | Daha Önce Kullanılan Aile Planlaması Yöntemi (Sütun %) | Toplam | ||||||
| Uygulamıyor | Diğer Yöntemler | Hormonal Yöntem* | ||||||
| Sayı | % | Sayı | % | Sayı | % | Sayı | % | |
| Kullanmıyor | 4 | 50 | 7 | 9.5 | 5 | 19 | 16 | 15 |
| Mekanik Yöntemler (Kond.+RİA+TL) | 4 | 50 | 64 | 87 | 12 | 44 | 80 | 73 |
| Hormonal Yöntemler (OK, vd)* | 3 | 4.1 | 10* | 37 | 13 | 12 | ||
| Toplam | 8 | 100 | 74 | 100 | 27 | 100 | 109 | 100 |
| P=0,000 (* işareti diğerlerinden farklı olanı göstermektedir.) | ||||||||
31 yaş ve üzerindeki grupta aile planlaması olarak hormonal yöntemler kullanımı anlamlı derecede artmaktadır.
Tablo 3 Daha Önce Kullanılan Aile Planlaması Yönteminin Kadının Yaşı ile Olan İlişkisi
| Aile Planlaması Yöntemi | N | Ort. | Std. Sapma | Min. | Maks. |
| Uygulamıyor | 8 | 24 | 7.29 | 18 | 39 |
| Diğer Yöntemler | 74 | 27 | 7 | 18 | 46 |
| Hormonal Yöntem* | 27 | 31 | 6.99 | 21 | 54 |
| TOPLAM | 109 | 28 | 7.28 | 18 | 54 |
| p=0,007 | |||||
Sigara içen kadınlar aile planlaması yöntemi olarak anlamlı düzeyde hormonal yöntemleri tercih etmektedirler.
Daha önce aile planlaması yöntemi olarak hormonal yöntem kullanan kadınların, diğerlerinden farklı olarak daha fazla sigara içmekte oldukları görülmektedir.
Tablo 4 Daha Önce Kullanılan Aile Planlaması Yönteminin Sigara İçme Durumu ile Olan İlişkisi
| Sigara İçme Durumu | TOPLAM | |||||
| Aile Planlaması Yöntemi | (Sütun %) | |||||
| Sigara İçmiyor | Sigara İçiyor* | |||||
| Sayı | % | Sayı | % | Sayı | % | |
| Uygulamıyor | 6 | 7,50 | 2 | 6,90 | 8 | 7,34 |
| Diğer Yöntemler | 61 | 76,25 | 13 | 44,83 | 74 | 46,09 |
| Hormonal Yöntem* | 13 | 16,25 | 14* | 48,28 | 27 | 24,77 |
| TOPLAM | 80 | 100,0 | 29 | 100,0 | 109 | 100,0 |
| P=0,003 | ||||||
Yaşamları boyunca birden çok eşi olan kadınlar anlamlı derecede hormonal yöntemleri tercih etmektedirler.
Tablo 5 Daha Önce Kullanılan Aile Planlaması Yönteminin Kadının Yaşamı Boyunca Eş Sayısı ile Olan İlişkisi
| Aile Planlaması Yöntemi | Yaşam Boyunca Eş Sayısı | TOPLAM | ||||
| Tek Eş | Birden Çok Eş* | |||||
| Sayı | % | Sayı | % | Sayı | % | |
| Uygulamıyor | 8 | 7,48 | 0,00 | 8 | 7,34 | |
| Diğer Yöntemler | 74 | 69,16 | 0,00 | 74 | 67,89 | |
| Hormonal Yöntem* | 25 | 23,36 | 2* | 100,0 | 27 | 24,77 |
| TOPLAM | 107 | 100,0 | 2 | 100,0 | 109 | 100,0 |
| P=0,045 | ||||||
SONUCLAR
Doğantepe Sağlık Ocağı bölgesinde yaşayan kadınların aile planlaması yöntemi kullanma alışkanlıklarının kişisel özelliklerine göre değerlendirildiğinde resmi nikahlı olanların güvenilir yöntemler kullanma sıklığının arttığı, hormonal yöntemlerden diğer yöntemlere doğru kullandıkları yöntemleri değiştirdikleri anlaşılmaktadır.
- Kadının medeni durumu aile planlaması yöntemi kullanmasında önemli bir yer tutmaktadır.
- Doğantepe bölgesindeki kadınların aile planlaması yöntemi olarak tercihleri daha çok mekanik yöntemlere doğru değişmektedir.