YENIDOGAN ACILLERI

YENİDOĞAN ACİL SORUNLARI (Ankara, 2003 Yılı)

Ahmet Haki TÜRKDEMİR, Altuğ AYSUN

ANKARA 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ İL AMBULANS SERVİSİ

AMAÇ: Çocukluk çağı acil sorunlarını saptamak ve buna uygun önlemler geliştirmektir.

YÖNTEM: 2003 yılı verileri incelenerek, 24.820 çağrı içinde çocuk yaş grubundaki 1950 vaka  (%10,8) incelenmiş, tanımlayıcı bir çalışma ile acil ambulans hizmetine olan gereksinimler saptanmaya çalışılmıştır.

BULGULAR: Çocukluk çağında Ankara 112 tarafından hizmet alan kişi sayısı 2003 yılında 1950 vaka olarak gerçekleşmiştir (tüm acil vakaların %10,8’i). Bu oran erkeklerde %11,3, kadınlarda %10,2 olmuştur. Buna göre E/K oranı 1,6 kat erkek ağırlıklıdır.

Vakaların %47,7’si 15-19 yaş grubunda %18,9’u 10-14 yaş grubunda %15,3’ü 1-4 yaş grubunda %13,4’ü 5-9 yaş grubundadır.

Başvuru vakalarının %48,4’ü tıbbi nedenlerle, %27,8’i trafik kazası, %9,4’ü ev-evdışı kazalar, %4,3’ü yaralanmalar nedeniyle başvurmuştur.

Çocukluk yaş grubunda toplam ölüm oranı %1,4 olarak gerçekleşmiştir. Vakaların %76,4’ü hastaneye nakil ile sonuçlanırken, %11,5’ine yerinde müdahale uygulanmış, %8,9’u hastaneler arası nakiller sonuçlanmıştır.

Haftanın günlerine göre başvurular 0 yaş grubunda Perşembe-Cuma günleri %41,2, 1-4 yaş grubunda Perşembe günü %19,2’si, 5-9 yaş grubunda Pazar (%16,3) 10-14 yaş grubunda Cuma (%19,8) ve 15-19 yaş grubunda Perşembe (%18,3) gerçekleşmektedir.

Başvuru oranları Haziran ve Ekim aylarında artış göstermektedir (sırasıyla aylık %10,3 ve 11,0). Buna karşılık 0 yaş grubunda başvurular Temmuz, Ağustos ile Kasım Aralık aylarında, 1,4 yaş grubunda Ocak, Ekim, Haziran aylarında, 5-9 yaş grubunda Haziran, Aralık, Ağustos aylarında, 10-14 yaş grubunda Haziran, Aralık aylarında ve 15-19 yaş grubunda Temmuz ve Ekim aylarında artış göstermektedir.

Çocuk acillerinin %26,8’i saat 12-16 saatlerinde, %23,8’i 16-20 saatleri arasında başvurmuştur. Başvuru saatleri tüm yaş gruplarında benzerlik göstermektedir.

Tüm yaş gruplarında vakaların %44,0’ü travma, %12,3’ü nörolojik, %8,2’si zehirlenme vakalarından oluşmaktadır. Buna karşılık 0 yaş grubundaki vakaların %9,3’ü solunum sistemi, %7,0’ı kal-damar sistemi, 1-4 yaş grubundaki vakaların %31,8’i nörolojik sistem, %24,9’u travma, 5-9 yaş grubundakilerin %49,6’sı travma, %14,3 nörolojik sistem, 10-14 yaş grubundakilerin %49,4’ü travma, %9,9’u zehirlenme ve 15-19 yaş grubundakilerin %50,4’ü travma ve %13,8’i psikiyatrik vakalardan oluşmaktadır.

0 yaş grubunda en çok başvuru nedeni dispne (%30), 1-4 yaş grubunda %28,0’ı konvülsiyon, 5-9 yaş grubunda %34,4’ü genel beden travması, 10-14 yaş grubunda %36,4’ü genel beden travması, 15-19 yaş grubunda %27,5’i genel beden travması tanıları almışlardır.

Ölüm oranı 0 yaş grubunda %2,08 iken, 1-4 yaş grubunda %1,33, 5-9 yaş grubunda %1,90, 10-14 yaş grubunda %1,63 ve 15-19 yaş grubunda %1,29 olarak gerçekleşmiştir.

Vakalara ulaşma süreleri ve olay yeri müdahale sürelerinde önemli bir farklılık oluşmamaktadır.

Çocuk yaş grubundaki vakaların %2,6’sı hastaneler tarafında redde uğrarken, bu oran 0 yaş grubunda%4,1, 1-4 yaş grubunda %1,0, 5-9 yaş grubunda %4,6, 10-14 yaş grubunda %2,4 ve 15-19 yaş grubunda %2,5 olarak gerçekleşmiştir.

Çocukluk çağında hastane öncesi acil başvurular üzerine yapılmış çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Tüm acil başvurular içinde çocukluk çağı başvuruları ortalama %10,8’ini oluşturmaktadır. Nüfusa oranla başvuru oranları oldukça düşüktür. Bunun nedenleri arasında özellikle 5 yaş altındaki gruplarda ambulans beklemektense, daha hızlı olacağı düşünülen taksi vb araçlarla nakil ön plana çıkmaktadır.

Ancak gerek resüstasyondaki başarı oranları, gerekse kent içi ulaşma süreleri düşünüldüğünde ambulans talep etmek daha avantajlı bir durumdur. Çünkü her koşulda hastaneye ulaşmak ve hastanede acil bakıma ulaşmak için harcanan süreler 15-20 dakikanın üzerine çıkmaktadır. Dolayısı ile gerçekten hayati tehdit eden bir durum olduğunda hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinden yararlanılması gerekmektedir.

Ankara gibi özel çocuk hastanelerinin olduğu yerlerde Çocuk hastanelerinin acil servisleri ambulansla nakledilen vakaları almaya yönelik organize edilmemiş bulunmakta, diğer hastanelerde ise acil servislerinde çocuk uzmanı bulundurulmamaktadır. Halbuki çocuk acilleri ilaç dozlarından, müdahale türlerine kadar bir çok farklılık içermektedir. Bu nedenlerle tüm hastanelerin birbirleri ile entegrasyonunun sağlanması ve acil servis prosedürlerinin, protokollerinin ve vaka algoritmalarının hazırlanması özel dal hastanelerinin gereksiz yere vaka yığılmasını azaltacak ve ihtiyacı olanların daha fazla yararlanmasına olanak sağlayacaktır.