HASTANELERIN VAKA REDLERI
HASTANELERIN RED ETTIGI VAKALAR
VAKA REDLERİ ve YOL AÇTIĞI SORUNLAR (Ankara, 2003)
Ahmet Haki Türkdemir, Fahri Arıca, Gökhan Girgin, Altuğ Aysun
Ankara 112 Acil Sağlık Hizmetleri İl Ambulans Servisi
AMAÇ: Hastaneler tarafından red edilen vakaların özellikleri saptanarak, gecikmelerin nedenleri ve çözüm önerileri saptanmaya çalışılmıştır.
YÖNTEM: Ankara 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin geriye dönük kayıtlarından yararlanarak, hastaneye nakledilen vakaların vaka reddi olunması durumunda yolda ve hastanede yol açtığı zaman kayıpları değerlendirilmeye çözüm üretilmeye çalışılmıştır.
BULGULAR
Ankara ilinde 2003 yılı içinde toplam 23736 ambulans görevlendirilmesi yapılmış, bunlardan 383’ünde vaka reddi ile karşılaşılmıştır. Hastaneye ve hastaneler arası nakillerdeki red oranları tabloda sunulmuştur.
Vaka Sonuç | Red Edilen Vakalar | % | |
Hastaneler Arası Nakil | 24 | 981 | 2,45 |
Hastaneye Nakil | 356 | 15240 | 2,34 |
Diğer | 3 | 7515 | 0,04 |
Toplam | 383 | 23736 | 1,61 |
Hastaneye nakillerde red oranı % 2,34 ve hastaneler arası nakillerde red oranı %2,45 olmuştur. 2004 yılında bu oranlar iki katına çıkarak %4,6’ya kadar çıkmıştır.
Vaka reddine uğrayan vakaların % 69’u ise TRISS skalasına göre oldukça riskli gruba girmekte ve risk grubu arttıkça vakaların red olma oranları da artmaktadır.
Vaka Aciliyeti | % |
Diğer | 1,3 |
TRISS Grup 5 | 2,4 |
TRISS Grup 4 | 2,8 |
TRISS Grup 3 | 3,2 |
TRISS Grup 2 | 4,0 |
TRISS Grup 1 | 0,4 |
Toplam | 1,9 |
Saat 20-04 arasında başvuran vakaların % 4,2’si hastaneler tarafından redde uygulamaktadır. Vaka redlerinin ise % 31’i saat 20-24 arasında gerçekleşmektedir.
Başvuru saatleri | Vakaların %si | Redlerin %si |
24'den 04'e Kadar | 1,8 | 13,6 |
04'den 08'e Kadar | 1,3 | 7,0 |
08'den 12'ye Kadar | 0,9 | 10,7 |
12'den 16'ya Kadar | 1,5 | 20,6 |
16'dan 20'ye Kadar | 1,3 | 17,0 |
20'den 24'e Kadar | 2,4 | 31,1 |
Toplam | 1,5 | 100,0 |
Üniversite hastanelerine nakledilen vakaların %3,2’si redde uğrarken, red edilen vakaların %49,7’si Sağlık Bakanlığı hastaneleridir.
Nakledilen Hastaneler | Vakaların %si | Redlerin %si |
Sağlık Bakanlığı Hastanesi | 2,6 | 49,7 |
SSK Hastanesi | 1,3 | 15,3 |
Üniversite Hastanesi | 3,2 | 31,8 |
Diğer Kamu Hastanesi | 1,2 | 1,8 |
Özel Hastane | 3,1 | 1,3 |
Toplam | 2,3 | 100,0 |
En çok vaka redleri Kadın-doğum (%3,6), nörolojik (%3,0) ve travma (%2,6) vakalarında görülmektedir. Red edilen vakalar içinde ise % 39,5 ile travma vakaları birinci sırada yer almaktadır.
Öntanı Grupları | Vakaların %si | Redlerin %si |
KVS Hastalıklar | 1,5 | 13,5 |
Solunum Sistemi Hast. | 1,9 | 3,0 |
Nörolojik Hast. | 3,0 | 18,1 |
GİS Hastalıkları | 1,5 | 1,6 |
Psikiyatrik Hast. | 0,8 | 2,2 |
GÜS Hastalıkları | 0,0 | 0,0 |
Kadın Doğum Hast. | 3,6 | 0,5 |
Metabolik Hast. | 1,1 | 1,6 |
İnfeksiyon Hast. | 0,0 | 0,0 |
Zehirlenmeler | 1,9 | 3,8 |
Travmalar | 2,6 | 39,5 |
Diğer | 1,4 | 16,2 |
Toplam | 1,9 | 100,0 |
Aylara göre değerlendirildiğinde vaka redlerinin Temmuz, Ağustos, Kasım ve Aralık aylarında gerçekleşmektedir.
Aylar | Vakaların %si | Redlerin %si |
Ocak | 0,2 | 1,3 |
Şubat | 0,9 | 3,9 |
Mart | 1,2 | 5,7 |
Nisan | 1,1 | 5,5 |
Mayıs | 1,0 | 5,5 |
Haziran | 1,8 | 9,7 |
Temmuz | 2,0 | 11,5 |
Ağustos | 2,3 | 12,3 |
Eylül | 1,5 | 8,6 |
Ekim | 1,4 | 8,9 |
Kasım | 2,2 | 11,2 |
Aralık | 2,5 | 15,9 |
Toplam | 1,5 | 100,0 |
Vaka redlerinin %10,8’i 20-24 yaş grubunda olurken, 0 yaş grubundaki vakaların %4,1’i ve 5-9 yaş grubundakilerin %4,6’sı red edilmektedir.
Yaş Grupları | Vakaların %si | Redlerin %si |
0 | 4,1 | 1,1 |
1-4 | 1,0 | 0,8 |
5-9 | 4,6 | 3,2 |
10-14 | 2,4 | 2,4 |
15-19 | 2,5 | 6,2 |
20-24 | 2,7 | 10,8 |
25-29 | 2,2 | 8,1 |
30-34 | 2,4 | 8,4 |
35-39 | 1,6 | 5,7 |
40-44 | 1,6 | 5,7 |
45-49 | 1,2 | 4,0 |
50-54 | 1,4 | 5,9 |
55-59 | 2,4 | 8,1 |
60-64 | 1,3 | 4,6 |
65-69 | 2,0 | 7,3 |
70-74 | 1,3 | 6,2 |
75-79 | 1,3 | 4,3 |
80-84 | 1,6 | 4,0 |
85+ | 1,9 | 3,2 |
Toplam | 1,9 | 100,0 |
Bazı kişisel ölçütlere göre varyans analizi yapıldığında vakaların yaşı red edilen vakalarda anlamlı düzeyde düşük saptanırken, yine dakikadaki nabız atımları da anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır.
Kriterleri | Mean | N | Std. Deviation | F | Sig. | |
Vakanın Yaşı | Kabul Edilen Vakalar | 48,4 | 19635 | 22,0 | 12,537 | 0,000 |
Red Edilen Vakalar | 44,3 | 371 | 22,9 |
|
| |
Toplam | 48,3 | 20006 | 22,0 |
|
| |
Ateş (derece) | Kabul Edilen Vakalar | 37,8 | 305 | 1,3 | 0,058 | 0,809 |
Red Edilen Vakalar | 37,9 | 7 | 1,4 |
|
| |
Toplam | 37,8 | 312 | 1,3 |
|
| |
Nabız (atım/dk) | Kabul Edilen Vakalar | 81,7 | 14397 | 21,0 | 12,024 | 0,001 |
Red Edilen Vakalar | 86,1 | 285 | 19,0 |
|
| |
Toplam | 81,8 | 14682 | 21,0 |
|
| |
Sistolik Kan Basıncı (mmHg) | Kabul Edilen Vakalar | 123,0 | 16252 | 35,6 | 3,615 | 0,057 |
Red Edilen Vakalar | 126,8 | 320 | 37,3 |
|
| |
Toplam | 123,1 | 16572 | 35,6 |
|
| |
Diastolik Kan Basıncı (mmHg) | Kabul Edilen Vakalar | 74,0 | 16166 | 19,8 | 2,787 | 0,095 |
Red Edilen Vakalar | 75,9 | 316 | 20,8 |
|
| |
Toplam | 74,0 | 16482 | 19,8 |
|
| |
Ambulans süre ölçütlerine göre yapılan değerlendirmede; anlamlı çıkan süreler ambulans ulaşma süresi (Fark 0,6 dk) daha uzun, hastaneye varış süresi daha uzun (Fark 12,7 dk), hastanede geçirilen süre daha uzun (Fark 15,1 dk), istasyona geri dönüş süresi daha uzun (Fark 4,2 dk), ambulansın kat ettiği toplam mesafe daha uzun (Fark 18,6 km), toplam harcanan zaman daha uzun (Fark 36,2 dk) ve toplam yolda harcanan süre daha uzun (Fark 17,7 dk) olarak bulunmuştur.
Kriterleri | Mean | N | Std. Deviation | F | Sig. | |
Komuta Reaksiyon Zamanı | Kabul Edilen Vakalar | 0,7 | 6985 | 4,8 | 1,060 | 0,303 |
Red Edilen Vakalar | 1,2 | 129 | 6,3 |
|
| |
Toplam | 0,7 | 7114 | 4,9 |
|
| |
Reaksiyon Süresi (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 1,0 | 23103 | 4,3 | 0,278 | 0,598 |
Red Edilen Vakalar | 0,9 | 376 | 0,4 |
|
| |
Toplam | 1,0 | 23479 | 4,2 |
|
| |
Ambulans Ulaşma Süresi (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 7,1 | 22159 | 5,6 | 4,035 | 0,045 |
Red Edilen Vakalar | 7,7 | 371 | 6,5 |
|
| |
Toplam | 7,1 | 22530 | 5,6 |
|
| |
Olay Yeri Süresi (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 13,8 | 21824 | 47,2 | 3,569 | 0,059 |
Red Edilen Vakalar | 9,2 | 375 | 8,3 |
|
| |
Toplam | 13,8 | 22199 | 46,8 |
|
| |
Hastaneye Varış Süresi (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 11,8 | 15911 | 18,4 | 174,966 | 0,000 |
Red Edilen Vakalar | 24,5 | 379 | 21,8 |
|
| |
Toplam | 12,1 | 16290 | 18,6 |
|
| |
Hastanede Geçirilen Süre (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 9,4 | 15928 | 21,9 | 162,656 | 0,000 |
Red Edilen Vakalar | 24,5 | 379 | 44,7 |
|
| |
Toplam | 9,8 | 16307 | 22,8 |
|
| |
İstasyona Dönüş Süresi (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 22,0 | 15474 | 29,9 | 7,204 | 0,007 |
Red Edilen Vakalar | 26,2 | 373 | 25,5 |
|
| |
Toplam | 22,1 | 15847 | 29,8 |
|
| |
Ambulansın Gittiği Mesafe (km) | Kabul Edilen Vakalar | 23,0 | 22960 | 25,3 | 200,727 | 0,000 |
Red Edilen Vakalar | 41,6 | 382 | 35,1 |
|
| |
Toplam | 23,3 | 23342 | 25,6 |
|
| |
Bir İstasyonun Bir Vaka İçin Yaptığı Toplam Süre | Kabul Edilen Vakalar | 54,9 | 22138 | 70,5 | 96,211 | 0,000 |
Red Edilen Vakalar | 91,1 | 369 | 56,3 |
|
| |
Toplam | 55,5 | 22507 | 70,5 |
|
| |
Ambulansın Yolda Geçirdiği Süre (dk) | Kabul Edilen Vakalar | 40,4 | 15108 | 37,9 | 77,282 | 0,000 |
Red Edilen Vakalar | 58,1 | 362 | 37,0 |
|
| |
Toplam | 40,8 | 15470 | 38,0 |
|
| |
SONUC ve DEGERLENDIRME
Ankara ilinde 2003 yılındaki vaka redleri ile ilgili veriler incelendiğinde önemli bulgulara ulaşılmıştır. Her bir red edilen vaka için toplam sürede 36 dk ve toplam yol olarak 18 km ek zaman harcanması gerekmektedir. 2003 yılında 383 olan vaka reddi sayısı 2004 yılında 879 (%4,6’ya) çıkmıştır.
Bu alanda somut bir çalışma örneği olarak hastaneler ve 112 arası entegrasyon programı ASKOM tarafından devreye sokulmuş ve deneme çalışmalarının ardından uygulamaya geçilmiştir.